نکاتی در مورد دیابت دوران بارداری

ديابت بارداري

ديابت بارداري يك اختلال نيمه دوم حاملگي است و عموما" بعد از ختم حاملگي برطرف مي شود. در حالي كه افزايش قند خون در سه ماهه اول معمولا" به معناي ديابت آشكار است. از عوامل خطر مرتبط با ايجادآن سن و وزن بارداري و سابقه خانوادگی ديابت می باشد. ايــن ديابت مربوط به خانم هاي بارداري است كه قبلا" هيچ سابقه اي از ديابت نداشته اند. در اين اختلال احتمال تولد نــوزاد نــارس، درشت ، افت قند خون در نوزاد ، مرده زايي و افزايش فشار خون (پره اكلامپسي) افزايش مي يابد.

ساده ترين تست براي تشخيص ديابت حاملگي، GCT مي باشد. براي خانم هايي كه ديابت بارداري در آنها تشخيص داده شده است بايد علاوه بر تاكيد بر تامين همه مواد مغذي مورد نياز؛ • از افزايش قند خون جلوگیری شود(با كنترل شديد قند خون و انسولين درماني). • از وزن گيري مناسب آن ها اطمينان حاصل شود.

به خانم هاي باردار مبتلا به ديابت توصيه مي شود: 1

- حتما" غذا را در حجم كم و به دفعات بيشتر (5 وعده در روز) ميل كنند.

2- در هيچ وعده اي بيش از حد غذا نخورند.

3- در برنامه غذايي خود از همه گروه هاي غذايي به شكل متنوع و متعادل استفاده كنند.

4- مصرف غذاهاي چرب و سرخ كرده را كاهش دهند.

5- مصرف نمك را كاهش دهند.

6- روزانه از مواد غذايــي فيبــردار مانند حبوبات، سبزي، ميوه و نان های سبوس دار مانند سنگك كه در كاهش قندخون موثر است استفاده كنند.

7- مصرف قندهاي ساده (مانند قند ،شكر و تنقلات شيرين) را کاهش دهند.

8- مواد غذايي با نمايه گليسمي پايين (نان بربري، نان تافتون، سنگك ،چغندر، لپه، عدسي، لوبيا قرمز، لوبيا چيتي و ماش) را جايگزين مواد غذايي با نمايه گليسمي بالا (لواش ماشيني، باقلا بدون پوست، هويج، سيب زميني و پوره سيب زميني) نمايند.

در خانم هاي باردار مبتلا به ديابت با نمايه توده بدني بالاتر از 26 توصيه مي شود در طول بارداري وزن گيري تا حدود 9 كيلوگرم داشته باشند. علاوه بر توصيه هاي فوق، بر رعايت نكات ذيل تاكيد مي شود:

• از مصرف ميان وعده های متعدد خودداري كنند.

• بعد از وعده هاي غذايي کمی پياده روي داشته باشند.

نشانه دیابت بارداری

دیابت بارداری یک نوع از بیماری دیابت است که در طی دوران بارداری در زنان بروز می کند و معمولا بعد از تولد نوزاد برطرف می شود. علائم دیابت بارداری شبیه علائم بقیه انواع دیابت است.

در طی عمل هضم غذاها در دستگاه گوارش، کربوهیدرات ها به گلوکز تبدیل می شوند. گلوکز وارد جریان خون می شود و توسط هورمونی به نام انسولین که از لوزالمعده ترشح می شود، به داخل سلول های بدن منتقل می شود تا بسوزد و انرژی تولید کند. در بیماران مبتلا به دیابت، انسولین به مقدار کافی تولید نمی شود و یا این که سلول ها نمی توانند از انسولین استفاده کنند و گلوکز وارد سلول ها نمی شود، در نتیجه میزان گلوکز (قند) خون بالا می رود. دیابت بارداری یک نوع از بیماری دیابت است که در طی دوران بارداری در زنان بروز می کند و معمولا بعد از تولد نوزاد برطرف می شود. دیابت بارداری در 3 تا 6 درصد زنان باردار دیده می شود و معمولا در سه ماهه دوم بارداری شروع می شود. علائم شایع دیابت بارداری شبیه سایر نشانه های مرتبط با بارداری است. لذا تشخیص آن سخت است. اگر هر یک از علائم زیر را در خودتان مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید تا آزمایش سنجش قند خون را برای شما بنویسد.

1- افزایش اشتها پرخوری از علائم دیابت بارداری است، ولی علی رغم آن زن باردار ممکن است دچار کاهش وزن شود. بدن در پاسخ به میزان بالای هورمون انسولین در خون، انسولین بیشتری را تولید و ترشح می کند. یک تاثیر انسولین این است که اشتها را زیاد می کند، در نتیجه میزان بیشتر انسولین، گرسنگی را بیشتر می کند.

2- تشنگی زیاد زن باردار مبتلا به دیابت بارداری دچار تشنگی زیاد می شود، زیرا بدن برای رقیق کردن گلوکز بالا در خون، آب و مایعات بیشتری طلب می کند. همچنین بدن برای رقیق کردن خون، مایعات را از بافت ها به سمت خون بیرون می کشد؛ بعنوان مثال آب عدسی چشم را خارج می کند. این عمل مسیر تمرکز بینایی را تحت تأثیر قرار داده و باعث تاری دید می شود. وقتی نوسانات قند خون زیاد شود باعث احساس خستگی می گردد، زیرا بدن نمی تواند به طور مناسب از قند خون (گلوکز) به عنوان سوخت برای تولید انرژی استفاده کند. لذا انرژی بدن کم می شود.

3- پرادراری مصرف زیاد مایعات در اثر تشنگی زیاد باعث می شود زن باردار ادرار زیادی از بدن دفع کند. همچنین پرادراری یکی از علائم دیابت است، زیرا کلیه ها با افزایش حجم ادرار می خواهند قند اضافی را از خودشان دور کنند. این دفع زیاد ادرار با دفع متناوب مقادیر کم ادرار که طی بارداری شایع است متفاوت می باشد. دادن آزمایش ادرار میزان بالای گلوکز را در ادرار مشخص می کند.

4- عفونت ها زمانی که بیماری دیابت توانایی مبارزه بدن با عفونت ها را کم می کند، زن باردار دچار عفونت های مکرری در مثانه، واژن و پوست می شود. گلبول های سفید خون از بدن در برابر باکتری ها دفاع می کنند، ولی با افزایش قند خون در دیابت، این گلبول ها نمی توانند به طور طبیعی عمل کنند. در نتیجه قدرت دفاعی بدن کم می شود. همچنین یک خانم باردار مبتلا به دیابت بارداری می تواند دچار عفونت قارچی در واژن یا پوست شود. تعداد کمی قارچ به طور طبیعی در ناحیه واژن وجود دارد. در دیابت بارداری، ترشحات واژن و ادرار حاوی گلوکز (قند) بیشتری هستند. در نتیجه قارچ های واژن، به عنوان غذا از گلوکز استفاده کرده و تکثیر پیدا می کنند. در اثر قند خون بالا سیستم ایمنی بدن در معرض خطر قرار می گیرد و باعث می شود سلول های قارچ به عفونت قارچی تبدیل شوند. دیابت باعث رشد زیاد قارچ کاندیداآلبیکانس می شود، در نتیجه فرد دچار عفونت های مکرر قارچی می گردد.

5- قند خون بالا زمانی که یک خانم باردار علامت قابل توجهی از دیابت بارداری را نشان ندهد و علائم آن شبیه علائم بارداری عادی باشند، انجام آزمایشات تشخیص دیابت بارداری، به عنوان بخشی از مراقبت های پیش از زایمان برای زنان در معرض خطر بین هفته های 24 تا 28 بارداری لازم است. برای این تشخیص (غربالگری)، پزشک آزمایش خون را برای اندازه گیری میزان گلوکز خون برای خانم باردار تجویز می کند.

6- تغییرات غیرعادی وزن یک خانم باردار به طور متوسط در سه ماهه دوم بارداری، نیم کیلوگرم وزن در هفته اضافه می کند، ولی اگر خیلی بیشتر وزن اضافه کرد، یا افزایش وزن او متوقف شد و یا وزنش کم شد، باید به پزشک متخصص خودش مراجعه کند.

7- احساس خستگی اگر سلول های بدن نتوانند از هورمون انسولین استفاده کنند، در نتیجه گلوکز نمی تواند وارد سلول ها شود و میزان آن در خون بالا می رود در نتیجه بدن مجبور می شود برای تأمین انرژی مورد نیاز سلول ها، عضلات و ذخایر چربی بدن را بسوزاند. بنابراین زن باردار در اثر کاهش بافت ها و عضلات بدن دچار کاهش وزن و خستگی و بیحالی دائمی می شود، چون این عمل باعث می شود بدن انرژی بیشتری مصرف کند. همچنین وقتی نوسانات قند خون زیاد شود باعث احساس خستگی می گردد، زیرا بدن نمی تواند به طور مناسب از قند خون (گلوکز) به عنوان سوخت برای تولید انرژی استفاده کند. لذا انرژی بدن کم می شود.

اگر باردارید و دیابت دارید، بخوانید!

همان‌طور که می‌دانید در دیابت، قند خون شما خیلی بالاتر از حد معمول می‌شود. مقدار زیاد گلوکز در خون، بسیار مضر است. اما زمانی که باردار هستید، افزایش گلوکز می‌تواند به جنین شما نیز آسیب برساند. دیابت بارداری از اختلالات مهم دوران بارداری است که 2 تا 7 درصد زنان باردار به آن مبتلا می‌شوند. برخی افراد تصور می‌کنند فقط زنانی که پیش از بارداری به دیابت مبتلا بوده‌اند، در دوران بارداری این بیماری را تجربه می‌کنند، در حالی که دیابت حاملگی نوعی دیابت است که ناگهان در دوران بارداری بروز می‌کند.

احتمال وقوع دیابت بارداری در چه زنانی بیشتر است؟

زنانی که در بارداری قبلی خود، قندخون بالا یا نوزاد با وزن بالا داشته‌اند، سابقه مرگ داخل رحمی جنین بدون علت مشخص و زنان چاق با BMI بالای 30، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار دارند. علاوه بر این، زنانی که پدر و مادر مبتلا به دیابت دارند نیز در معرض خطر هستند.

این افراد چه زمانی باید‌ آزمایش دیابت بارداری بدهند؟

اگر قبل از بارداری مراجعه کرده باشند، قندخون آنها را کنترل می‌کنیم، قند خون بعد از غذا و هموگلوبین A1C هم بررسی می‌شود اما اگر در زمان بارداری مراجعه کنند، در سه ماهه اول بارداری قندخون آنها آزمایش می‌شود. در صورتی که نتیجه این آزمایش‌ها طبیعی بود، به خانم باردار توصیه می‌کنیم رژیم غذایی مناسبی داشته باشد. در هفته 24 تا 28 بارداری مجددا هم قندخون ناشتا و هم تست تحمل گلوکز گرفته می‌شود.

آیا ممکن است زن باردار، هیچ یک از علایم خطر را نداشته باشد، اما به دیابت بارداری مبتلا شود؟

بله، بارداری خود یک عامل خطر برای بروز دیابت است. بنابر این از زنانی که هیچ یک از علایم خطر ابتلا به دیابت بارداری را نداشته باشند تست غربالگری گرفته می‌شود. این افراد در هفته 24 تا 28 بارداری بهتر است از نظر ابتلا به دیابت بررسی ‌شوند. در این زمان از مادران باردار تست 50 گرم گلوکز گرفته می‌شود به‌گونه‌ای که 50 گرم گلوکز به آنها داده و بعد از یک ساعت میزان قندخونشان بررسی می‌شود، اگر بالای 130 میلی گرم در دسیلی تر بود، لازم است تست تحمل گلوکز بدهند.

دیابت بارداری می‌تواند ارثی باشد؟

بله، در زنانی که پدر و مادرشان مبتلا به دیابت نوع2 هستند، احتمال ابتلا به دیابت بارداری بیشتر است.

دیابت بارداری چه تاثیری روی جنین و مادر دارد؟

تاثیر دیابت بارداری باتوجه به میزان بالا بودن قندخون، باعث افزایش وزن و فشارخون در دوران بارداری می‌شود.جنین این زنان خیلی درشت است و احتمال سخت زایی و سزارین در زنان مبتلا به دیابت بارداری بیشتر است. علاوه بر آن، تاثیر دیابت بارداری بر جنین شامل آنومالی جنین، بیماری‌های مادرزادی، بیماری قلبی و مرگ داخل رحمی است.

دیابت بارداری بعد از بارداری بهبود پیدا می‌کند؟

معمولا در بیش از 90 درصد موارد، قندخون بعد از بارداری به حالت طبیعی برمی‌گردد ولی احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در خانم‌هایی که در دوران بارداری، به دیابت مبتلا شوند در سنین بالای 40 سال وجود دارد بنابراین باید هم روی کنترل وزن و هم قندخون دقت داشته باشند.

مادران باردار مبتلا به دیابت بارداری، لازم است چه آزمایش‌های دیگری انجام دهند؟

این قضیه دو حالت دارد.گاهی دیابت بارداری برای اولین بار تشخیص داده ‌می‌شود. گاهی هم خانم باردار از قبل به دیابت مبتلا بوده، ولی تشخیص داده نشده است.

اگر بیمار از گروه اول باشد، عوارض قلبی-‌عروقی و کلیوی وچشمی دیابت در او دیده نمی شود، بنابراین نیازی نیست در این زمینه تحت‌نظر باشد اما در مورد دسته دوم چون چند سال مبتلا به دیابت بوده ولی اطلاعی از آن نداشته‌اند، عوارض دیابت مانند اشکالات عروق کرونر، بیماری‌های قلبی و نوروپاتی بیشتر است، بنابراین قندخونشان باید بیشتر کنترل شود و از افزایش وزن پیشگیری کنند.

همچنین زنان چاق در دوران بارداری قند خونشان بیشتر باید چک شود. افرادی که در دوران بارداری به دیابت مبتلا می‌شوند، چه اقداماتی باید انجام دهند؟

این خانم‌ها باید به دقت قندخون و رژیم غذایی‌شان را کنترل کنند. افزایش وزن و فشارخون در مبتلایان بسیار اتفاق می‌افتد بنابراین باید به آنها توجه شود.

پزشک با دقت رشد طبیعی جنین را تحت نظر می‌گیرد و اگر قند خون ناشتای مادر نیز بالا باشد و انسولین تزریق کند، در هفته 38 بارداری یعنی 2 هفته زودتر از موعد، بارداری ختم می‌شود.